KERSTLAMPJES TESTER  ( Dit projekt is ook in het kerstnummer 2000 van CQPA geplaatst )

Ik zie u de wenkbrauwen al fronsen, kerstlampjestester ?
Dan zal ik u eerst een klein verhaaltje vertellen :

Kerstverhaal

Mijn XYL ( voor de niet-zendamateurs: een XYL is de vrouw van de zendamateur) is gek op de kerstperiode. Ik weet niet hoe dat komt. Waarschijnlijk is dat omdat ze zelf een kerstkindje is.

Nu wonen wij in een mooie flat met een grote centrale hal, en als de kerstperiode eraan komt dan wordt deze hal onder de bezielende leiding en onder het genot van koffie plus kerstkransjes van de XYL versierd. Ook onze eigen woning wordt natuurlijk niet overgeslagen.

Onder de talrijke versieringen hoort natuurlijk een grote kerstboom met daarin heel veel lampjes; drie stringen van 100 stuks geeft pas mooi licht!

U voelt hem al aankomen neem ik aan. Nu trof het ook dat onze flat een aantal jonge onderzoekers huisvestte, die tot groot vermaak van henzelf en tot grote ontsteltenis van mij ontdekten, dat als je een of meer lampjes een slag draaide in hun fittinkjes, de draadjes afbraken en geen contact meer maakten. En de mooi verlichte boom doofde.

Dat kon natuurlijk niet en als de XYL tegen mij riep dat de boom weer uit was wist ik wel weer hoe de vlag erbij stond; dat werd weer flink zoeken om het defecte lampje te vinden. Ze hielden mij daar leuk mee bezig.

Ik begon de kerstperiode steeds meer te verwensen, ik dacht al aan blanke 220 Volt snoeren om de boom, zodat de daders bij aanraking onder de boom zouden blijven liggen, maar mijn XYL vertelde dat dit absoluut niet kon omdat de kerstperiode toch zo'n mooie vredige periode moest voorstellen .

Mijn gemoedstoestand was verre van vredig, daar moest wat aan gedaan worden.

De oplossing

Welnu, hierbij de schakeling die ik heb bedacht en de uitvoering die ik heb gekozen voor het apparaatje dat ik al heel wat jaartjes koester!   De schakeling is simpel. Een wandcontactdoos, twee IC-tjes wat R's en C's, led­jes en nog wat klein goed en een avondje knutselen en ziedaar; voor een paar knaken bent u ook van uw kersttrauma af.

De zender

Deze bestaat uit één IC'tje. Het is een CMOS exemplaar van het type CD4049A, waarvan 3 inverters een oscillator vormen, en de overgebleven drie inverters worden als eindtrap geschakeld. Eigenlijk niets bijzonders en ingewikkeld dus.

De ontvanger

Deze bestaat uit het CMOS IC type CD4001A, waarvan de eerste NOR als lineair versterkertje geschakeld is.  Met het instelpotje wordt het werkpunt en gevoeligheid geregeld, de overige NOR's worden gebruikt om een hoog-lichtopbrengst ledje aan te sturen.

Het ontvang antennetje is gemaakt van een paperclip die rechtgebogen is met aan het einde een rondje gebogen dat ruim om een kerstlampje past. De voedingsspanning van de ontvanger wordt ingeschakeld met een drukknopje. (Het type als van uw huisbel.)

Let op. De CD4049A en de CD4001A zijn oude CMOS uitvoeringen. Als u deze niet meer in uw bakje hebt liggen dan zal de HEF4049B of de HEF4069UB ( denk dan wel aan andere pinnummers ! ) de vervanger voor de CD4049A zijn. Voor de CD400lA gebruikt u dan de HEF4001UB. (UB staat voor unbuffered versie.)

De werking

De zender zendt een krachtige blokspanning van ongeveer 40 kHz met steile pulsen in de aangesloten string met kerstboomlampjes waarvan een of meer defect zijn.

Door nu het ontvanglusje van de ontvanger systematisch over de lampjes te schuiven wordt al snel duidelijk waar de keten is onderbroken, en dat allemaal zonder ook maar een lampje te hoeven verwisselen.

Ik werk meestal ongeveer vanuit het midden van de boom (string) en volg dan in de richting totdat het ontvangerledje bij een lampje aan of uit gaat.

De uitvoering

De zender wordt in een klein plastic doosje gebouwd, met daarin het 9 Volt blokje en aan/uit schakelaartje met het ledje. Dit wordt samen met de wandcontactdoos op een klein plankje geplakt, waar ik boven aan het plankje een schroefoog heb gemonteert zodat ik het apparaat overal neer kan hangen waar ik wil. (Zie foto's bovenaan dit artikel)

In de wandcontactdoos heb ik een gaatje geboord waarin een banaanbus gemonteerd wordt (voor de massa aansluiting). Het kan ook anders door een snoertje van ongeveer twee meter uit het kastje te laten komen, met aan een eind een banaansteker voor aansluiting aan het ontvangertje.

De ontvangerschakeling met het 9 Volt blokje wordt ook in een apart kastje ondergebracht. Aan de onderkant zit het banaanbusje waarin de banaanstekker wordt gedrukt die de massa van de zender met de massa van de ontvanger verbindt. (Zie het plaatje: Hoe meten we. ) De foto's geven een indruk hoe ik e.e.a. samengebouwd heb.

Tot slot nog dit

Sommige gelukkigen ( waarvan de boom NU nog brandt ! ) zullen zeggen: in een kerstboomverlichting zitten toch lampjes met een zekering, zodat alleen het defecte lampje uitgaat en de rest blijft branden ?
Maar dan zeg ik u, als zo langzamerhand professioneel kerstboomverlichter, dat dit zo zou MOETEN zijn, maar dat de praktijk helaas vaak anders uitwijst.
Daar komt nog bij dat er nog heel wat goedkope verlichting in de handel is ( en wij Nederlanders zijn zuunig ! ) met lampjes zonder zekeringetjes.

En wat dacht u van een kerstboomverlichting die niet werkt omdat een lampje slecht contact maakt?

Als december eraan komt droom ik daar nog wel eens heel naar over !

Nee, het leven is voor mij met dit handigheidje een stuk prettiger geworden.
De jonge onderzoekertjes snapten niet waarom die kerstboom na hun kunsten zo gauw weer kon branden.
en toen ik ze mijn gepruts liet zien stonden ze verbaasd te kijken, en vroegen of ze het ook mochten lenen !

Het probleem voor mij is nu geworden om het weer terug te krijgen na het uitlenen.

Allemaal alvast vele verlichte feestdagen toegewenst !